Công tác khử trùng nước thải.
02/09/2015
KHỬ TRÙNG VÀ XẢ NƯỚC THẢI RA NGUỒN
6.1 Khử trùng NT
6.1.1. Cơ chế
Cùng với các giai đoạn xử lý bậc một, bậc hai,… sẽ làm giảm nồng độ các chất ô nhiễm
(cặn lơ lửng, BOD,..) đáp ứng yêu cầu quy định thì số lượng vi khuẩn gây bệnh cũng giảm đặc
trưng bằng chỉ tiêu coliform (đạt 90-95%). Tuy nhiên một số loại vi khuẩn gây bệnh vẫn còn,
khi vào nguồn nước mặt, gặp điều kiện thuận lợi sẽ phát triển nhanh chóng. Sau khi xử lý cơ
học, sinh học trong điều kiện nhân tạo, vi khuẩn gây bệnh không bị tiêu diệt hoàn toàn.
Vì vậy để đảm bảo điều kiện vệ sinh, NT đô thị hoặc NT sinh hoạt sau xử lý cơ học
hoặc xử lý sinh học trong điều kiện nhân tạo cần phải khử trùng tiếp tục.
6.1.2. Khử trùng nước thải bằng clo
Rẻ tiền, đơn giản, hiệu quả cao
Thường dùng: clo lỏng, natri hypoclorit lỏng NaClO, canxi hypoclorit rắn
CaCl2(ClO)2.H2O
Tổng lượng Cl2, ClO- trong nước gọi là lượng clo hoạt tính.
Khử trùng được tiến hành theo các bước:
-Xáo trộn hóa chất khử trùng với NT trong các bể trộn 1-2 phút
-Thực hiện phản ứng tiếp xúc hóa chất khử trùng với NT trong các bể tiếp xúc và máng
dẫn NT ra nguồn với thời gian 15-20 phút, phụ thuộc vào các điều kiện xáo trộn và phản ứng.
Tuy nhiên, nếu trong NT chứa nhiều chất hữu cơ chúng sẽ kết hợp với clo tạo các sản
phẩm độc hại,… dễ gây hại cho nguồn nước đặc biệt đối nguồn nước cấp cho mục đích sinh
hoạt.
-Khử trùng bằng clo nước: để định lượng clo, xáo trộn clo với hơi nước công tác, điều
chế và vận chuyển đến nơi sử dụng người ta thường dùng cloratơ (cloratơ hoạt động liên tục
đều, cloratơ hoạt động liên tục tỷ lệ với lưu lượng nước, cloratơ chân không). Nguyên tắc hoạt
động của cloratơ: các banlon clo sử dụng để trên cân để theo dõi lượng clo tiêu thụ. Đối với clo
hơi khi nén vào banlon có thể bị lẫn bụi vì vậy trước khi qua lưu lượng kế, clo cần được khử
bụi, lưu lượng được điều chỉnh bằng lưu lượng kế và hóa lỏng bằng nước sạch. Thường dùng
cloratơ chân không có áp lực thấp hơn áp suất không khí do đó hơi clo không bay ra ngoài.
Các banlon clo được cung cấp từ các nhà máy sản xuất.
27
-Khử trùng NT bằng clorua vôi: thường có 1 hay 2 thùng hòa trộn, hai thùng dịch và
máy bơm định lượng.
Thùng hòa trộn làm nhiệm vụ: trộn clorua vôi với nước kỹ thuật để đạt được dung dịch
clorua vôi dạng sữa 10 -15%. Bùn cặn từ thùng này được xả ra ngoài và vận chuyển đi làm
khô. Sữa clorua vôi tiếp tục được pha loãng trong thùng dung dịch đến nồng độ dưới 2,5% sau
đó được máy bơm định lượng cấp về máng trộn.
Các thùng pha clorua vôi có thể làm bằng composit, gỗ, bêtông có bọc nhựa,… dung
dịch clo được khuấy trộn bằng cánh khuấy và trục chịu hóa chất.
Áp dụng: các trạm XLNT công suất < 1000 m3/ngày
6.1.3. Khử trùng nước thải bằng ozon
Ozon là chất khí, có khả năng oxy hóa mạnh. Phân ly trong nước:
Trong quá trình, các gốc tự do được hình thành, chúng có khả năng oxy hóa mạnh và
tham gia vào quá trình khử trùng, Ngoài ra ozon còn tham gia phản ứng với các chất ô nhiễm
khác trong nước thải, làm tăng hiệu quả xử lý.
Ozon được chuẩn bị từ 2 nguồn: nguồn từ không khí, nguồn từ công nghiệp có độ tinh
khiết cao.
Do ozon nhanh bị phân hủy nên cần điều chế ngay tại nơi sử dụng bằng cách cho không
khí hoặc oxy khô đi qua khe hẹp giữa hai điện cực cao thế hàng chục kV, cần lượng điện tiêu
thụ lớn, để sản xuất 1kg O3 từ không khí cần 14-20kW.h. Ozon được hòa tan vào nước bằng 2
cách: hòa trộn trực tiếp với NT trong bể tiếp xúc qua thiết bị khuếch tán khí hoặc hóa lỏng sau
đó trộn với NT trong máng trộn trước khi vào bể tiếp xúc.
Độ hòa tan của ozon trong nước cao gấp 13 lần so với oxy. Khi mới vào nước thì ozon
không phản ứng ngay nhưng khi đủ lượng để oxy hóa các chất hữu cơ và khử trùng thì phản
ứng xảy ra rất nhanh (3-8 giây) do đó bể tiếp xúc chỉ cần nhỏ và nhỏ hơn nếu dùng clo để xử
lý, thời gian cần: khoảng 15 phút.
Hiệu quả khử trùng bằng ozon phụ thuộc vào chất lượng NT.
Ưu: hiệu quả cao, ít để lại hiệu ứng phụ như clo, nhưng chi phí lắp đặt hệ thống điều
chế ozon cao, điện năng sử dụng lớn.
6.2. Trộn, bể tiếp xúc và cống xả nước thải ra nguồn
Hóa chất khử trùng được đưa vào máng trộn để trộn đều cùng nước thải, sau đó hỗn hợp
này chuyển qua bể tiếp xúc để thực hiện các quá trình và phản ứng diệt khuẩn.
28
Bể tiếp xúc: tạo điều kiện tiếp xúc tốt hóa chất với NT để diễn ra quá trình khử trùng,
Khi nước lưu lại trong bể, các chất oxy hóa tiếp tục oxy hóa các chất hữu cơ mà các quá trình
trước đó chưa xử lý được, thời gian cần thiết thực hiện các phản ứng oxy hóa diệt khuẩn 15-20
phút.
Trên quan điểm coi nguồn tiếp nhận nước thải như một công trình xử lý tiếp tục, các
cống xả nước thải ra sông hồ phải đáp ứng một số yêu cầu:
+Tạo điều kiện xáo trộn tốt nước nguồn với nước thải để tăng cường khả năng tự làm
sạch của thủy vực.
+Không ảnh hưởng đến mỹ quan của bờ và điều kiện vệ sinh của sông hồ
+Dễ thi công, lắp đặt
+Dòng xả thải không gây ảnh hưởng đến bờ và đáy sông hồ
Với các yêu cầu như vậy nên cống xả phải đặt ngập trong nước, dưới mực nước thấp nhất
trong hồ tối thiểu là 0,3m. Để đảm bảo dòng chảy ra khỏi miệng xả thải và giảm tổn thất áp lực
thì mực nước trong giếng phía trướccống xả phải cao hơn mực nước cao nhất trong sông từ 1-
1,5m. Vận tốc dòng chảy trong cống xả nước thải phải tối thiểu 0,8m/s.
6.1.1. Cơ chế
Cùng với các giai đoạn xử lý bậc một, bậc hai,… sẽ làm giảm nồng độ các chất ô nhiễm
(cặn lơ lửng, BOD,..) đáp ứng yêu cầu quy định thì số lượng vi khuẩn gây bệnh cũng giảm đặc
trưng bằng chỉ tiêu coliform (đạt 90-95%). Tuy nhiên một số loại vi khuẩn gây bệnh vẫn còn,
khi vào nguồn nước mặt, gặp điều kiện thuận lợi sẽ phát triển nhanh chóng. Sau khi xử lý cơ
học, sinh học trong điều kiện nhân tạo, vi khuẩn gây bệnh không bị tiêu diệt hoàn toàn.
Vì vậy để đảm bảo điều kiện vệ sinh, NT đô thị hoặc NT sinh hoạt sau xử lý cơ học
hoặc xử lý sinh học trong điều kiện nhân tạo cần phải khử trùng tiếp tục.
6.1.2. Khử trùng nước thải bằng clo
Rẻ tiền, đơn giản, hiệu quả cao
Thường dùng: clo lỏng, natri hypoclorit lỏng NaClO, canxi hypoclorit rắn
CaCl2(ClO)2.H2O
Tổng lượng Cl2, ClO- trong nước gọi là lượng clo hoạt tính.
Khử trùng được tiến hành theo các bước:
-Xáo trộn hóa chất khử trùng với NT trong các bể trộn 1-2 phút
-Thực hiện phản ứng tiếp xúc hóa chất khử trùng với NT trong các bể tiếp xúc và máng
dẫn NT ra nguồn với thời gian 15-20 phút, phụ thuộc vào các điều kiện xáo trộn và phản ứng.
Tuy nhiên, nếu trong NT chứa nhiều chất hữu cơ chúng sẽ kết hợp với clo tạo các sản
phẩm độc hại,… dễ gây hại cho nguồn nước đặc biệt đối nguồn nước cấp cho mục đích sinh
hoạt.
-Khử trùng bằng clo nước: để định lượng clo, xáo trộn clo với hơi nước công tác, điều
chế và vận chuyển đến nơi sử dụng người ta thường dùng cloratơ (cloratơ hoạt động liên tục
đều, cloratơ hoạt động liên tục tỷ lệ với lưu lượng nước, cloratơ chân không). Nguyên tắc hoạt
động của cloratơ: các banlon clo sử dụng để trên cân để theo dõi lượng clo tiêu thụ. Đối với clo
hơi khi nén vào banlon có thể bị lẫn bụi vì vậy trước khi qua lưu lượng kế, clo cần được khử
bụi, lưu lượng được điều chỉnh bằng lưu lượng kế và hóa lỏng bằng nước sạch. Thường dùng
cloratơ chân không có áp lực thấp hơn áp suất không khí do đó hơi clo không bay ra ngoài.
Các banlon clo được cung cấp từ các nhà máy sản xuất.
27
-Khử trùng NT bằng clorua vôi: thường có 1 hay 2 thùng hòa trộn, hai thùng dịch và
máy bơm định lượng.
Thùng hòa trộn làm nhiệm vụ: trộn clorua vôi với nước kỹ thuật để đạt được dung dịch
clorua vôi dạng sữa 10 -15%. Bùn cặn từ thùng này được xả ra ngoài và vận chuyển đi làm
khô. Sữa clorua vôi tiếp tục được pha loãng trong thùng dung dịch đến nồng độ dưới 2,5% sau
đó được máy bơm định lượng cấp về máng trộn.
Các thùng pha clorua vôi có thể làm bằng composit, gỗ, bêtông có bọc nhựa,… dung
dịch clo được khuấy trộn bằng cánh khuấy và trục chịu hóa chất.
Áp dụng: các trạm XLNT công suất < 1000 m3/ngày
6.1.3. Khử trùng nước thải bằng ozon
Ozon là chất khí, có khả năng oxy hóa mạnh. Phân ly trong nước:
Trong quá trình, các gốc tự do được hình thành, chúng có khả năng oxy hóa mạnh và
tham gia vào quá trình khử trùng, Ngoài ra ozon còn tham gia phản ứng với các chất ô nhiễm
khác trong nước thải, làm tăng hiệu quả xử lý.
Ozon được chuẩn bị từ 2 nguồn: nguồn từ không khí, nguồn từ công nghiệp có độ tinh
khiết cao.
Do ozon nhanh bị phân hủy nên cần điều chế ngay tại nơi sử dụng bằng cách cho không
khí hoặc oxy khô đi qua khe hẹp giữa hai điện cực cao thế hàng chục kV, cần lượng điện tiêu
thụ lớn, để sản xuất 1kg O3 từ không khí cần 14-20kW.h. Ozon được hòa tan vào nước bằng 2
cách: hòa trộn trực tiếp với NT trong bể tiếp xúc qua thiết bị khuếch tán khí hoặc hóa lỏng sau
đó trộn với NT trong máng trộn trước khi vào bể tiếp xúc.
Độ hòa tan của ozon trong nước cao gấp 13 lần so với oxy. Khi mới vào nước thì ozon
không phản ứng ngay nhưng khi đủ lượng để oxy hóa các chất hữu cơ và khử trùng thì phản
ứng xảy ra rất nhanh (3-8 giây) do đó bể tiếp xúc chỉ cần nhỏ và nhỏ hơn nếu dùng clo để xử
lý, thời gian cần: khoảng 15 phút.
Hiệu quả khử trùng bằng ozon phụ thuộc vào chất lượng NT.
Ưu: hiệu quả cao, ít để lại hiệu ứng phụ như clo, nhưng chi phí lắp đặt hệ thống điều
chế ozon cao, điện năng sử dụng lớn.
6.2. Trộn, bể tiếp xúc và cống xả nước thải ra nguồn
Hóa chất khử trùng được đưa vào máng trộn để trộn đều cùng nước thải, sau đó hỗn hợp
này chuyển qua bể tiếp xúc để thực hiện các quá trình và phản ứng diệt khuẩn.
28
Bể tiếp xúc: tạo điều kiện tiếp xúc tốt hóa chất với NT để diễn ra quá trình khử trùng,
Khi nước lưu lại trong bể, các chất oxy hóa tiếp tục oxy hóa các chất hữu cơ mà các quá trình
trước đó chưa xử lý được, thời gian cần thiết thực hiện các phản ứng oxy hóa diệt khuẩn 15-20
phút.
Trên quan điểm coi nguồn tiếp nhận nước thải như một công trình xử lý tiếp tục, các
cống xả nước thải ra sông hồ phải đáp ứng một số yêu cầu:
+Tạo điều kiện xáo trộn tốt nước nguồn với nước thải để tăng cường khả năng tự làm
sạch của thủy vực.
+Không ảnh hưởng đến mỹ quan của bờ và điều kiện vệ sinh của sông hồ
+Dễ thi công, lắp đặt
+Dòng xả thải không gây ảnh hưởng đến bờ và đáy sông hồ
Với các yêu cầu như vậy nên cống xả phải đặt ngập trong nước, dưới mực nước thấp nhất
trong hồ tối thiểu là 0,3m. Để đảm bảo dòng chảy ra khỏi miệng xả thải và giảm tổn thất áp lực
thì mực nước trong giếng phía trướccống xả phải cao hơn mực nước cao nhất trong sông từ 1-
1,5m. Vận tốc dòng chảy trong cống xả nước thải phải tối thiểu 0,8m/s.
